Transparant werken met Ai

Introductie

Deze pagina gaat over transparantie in het gebruik van AI-tools binnen je ontwerppraktijk. Je leert wat transparantie betekent, waarom docenten en opdrachtgevers dit verwachten, en hoe je dit in de praktijk toepast.

Wat betekent transparant werken met AI?

Transparant werken met AI heeft twee aspecten:

Ten eerste vermeld je AI als bron in je werk volgens de APA-richtlijnen. Je vermeldt welke tool je hebt gebruikt, op welke datum, en voor welk doel. Dit doe je in je bronnenlijst of in een verantwoording bij je werk.

Ten tweede geef je inzicht in hoe je met AI hebt gewerkt. Dit betekent dat je de prompts deelt die je hebt gebruikt, of zelfs het gehele chatgesprek. Hiermee laat je zien hoe je tot je resultaat bent gekomen. Dit toont je werkproces en laat zien of je iteratief hebt gewerkt als ontwerper.

Waarom vragen we om transparantie?

We vragen om transparantie om verschillende redenen.

Het belangrijkste is natuurlijk om plagiaat te voorkomen: doen als het werk van een ander van jou is. Let op: Dit is strafbaar. We willen niemand bang maken, maar dit is dus volgens de wet verboden en kan je serieus in de problemen brengen. Weet je zeker dat je dit risico wil lopen met het idee dat we er niet achter komen? Daarom beoordelen we zo veel mogelijk je proces en vragen we je steeds om onderbouwing van je proces en je ontwerpkeuzes. Je mag Ai best gebruiken, als je maar aan deze voorwaarden voldoet.

Als docenten moeten we jouw kennis en vaardigheden kunnen beoordelen, niet de capaciteiten van de AI-tool. Als je niet deelt hoe je AI hebt ingezet, kunnen we niet inschatten hoeveel werk van jou komt en hoeveel van de machine. Dit maakt eerlijk beoordelen onmogelijk.

Daarnaast willen we kunnen zien dat je kritisch en doordacht met AI omgaat. Een ontwerper die AI gebruikt zonder na te denken, produceert werk zonder diepgang. Een ontwerper die AI als tool inzet binnen een doordacht proces, kan tot sterker werk komen.

Het delen van je prompts geeft inzicht in hoeverre je Ai lui hebt ingezet, of dat je het slim en verantwoord hebt ingezet. Het laat zien dat je bewust hebt nagedacht over wat je van de AI vraagt en hoe je het resultaat kunt gebruiken in je ontwerpproces.

Hoe werk je transparant met AI?

Bronvermelding volgens APA

Begin met het correct vermelden van AI-tools in je bronnenlijst. Gebruik de APA-richtlijnen voor AI-gegenereerde content. Vermeld de naam van de tool, de versie als die bekend is, de datum waarop je het hebt gebruikt, en de maker van de tool.

Bijvoorbeeld: OpenAI. (2024). ChatGPT (versie GPT-4) [Large language model]. Geraadpleegd op 5 november 2024.

Delen van prompts en gesprekken

Maak je prompts of het gehele chatgesprek onderdeel van je verantwoording. Dit kan in een bijlage bij je rapport, in een apart document, of geïntegreerd in je procesverslag. Je kunt bij de meeste tools ook een link verkrijgen naar het chat gesprek, dat geeft ook de mogelijkheid om inzicht te geven.

Je kunt ook gebruik maken van https://aiarchives.org/

Als je meerdere iteraties hebt doorlopen, laat dan zien hoe je de prompts hebt aangepast en verbeterd. Dit demonstreert je ontwerpproces en je vermogen om te reflecteren en bij te sturen.

Kenmerken van een sterke prompt

Een sterke prompt laat zien dat je weet waar je het over hebt. Je stuurt de AI door vakinhoudelijke kennis en theorie te noemen. Je benoemt de context waarvoor je ontwerpt, zodat de AI rekening kan houden met de specifieke situatie. Je geeft aan welk kwaliteitsniveau je verwacht.

Een voorbeeld van een zwakke prompt: “Maak een logo voor een koffiebar.”

Een voorbeeld van een sterke prompt: “Ik ontwerp een visuele identiteit voor een specialistische koffiebar in het centrum van Utrecht. De doelgroep bestaat uit koffieliefhebbers tussen 25-40 jaar die waarde hechten aan ambacht en kwaliteit. Het merk positioneert zich als toegankelijk maar deskundig. Gegeven de principes van herkenbaarheid en schaalbaarheid uit het boek ‘Designing Brand Identity’ van Wheeler, welke ontwerprichtingen zou je voorstellen voor het logo? Baseer je advies op kleurpsychologie en typografische hiërarchie.”

De tweede prompt toont dat je context begrijpt, theorie kent, en weet wat een sterk ontwerp vraagt. Dit maakt duidelijk dat jij de ontwerper bent en AI je assisteert, niet andersom.

Praktische toepassing

Bij elk project waarin je AI gebruikt, neem je de volgende stappen:

Documenteer welke AI-tools je hebt gebruikt en wanneer. Verzamel alle prompts en gesprekken die relevant zijn voor je eindresultaat. Schrijf een korte toelichting bij je AI-gebruik waarin je uitlegt waarom je ervoor koos om AI in te zetten en hoe dit je ontwerpproces heeft ondersteund. Voeg dit toe aan je procesverslag of maak er een aparte bijlage van.

Deze transparantie beschermt jou ook. Als vragen rijzen over de oorsprong van je werk, kun je aantonen dat je bewust en vakkundig hebt gewerkt. Het voorkomt misverstanden en toont je professionaliteit.

Afsluiting

Transparant werken met AI is geen extra last, maar een manier om je vakmanschap te tonen. Het laat zien dat je AI beheerst als tool, niet dat AI jou vervangt. Door inzicht te geven in je proces, demonstreer je je ontwerpdenken en je vermogen om technologie zinvol in te zetten.

In je verdere carrière zul je merken dat opdrachtgevers en collega’s dit ook waarderen. Transparantie bouwt vertrouwen en toont dat je verantwoordelijkheid neemt voor je werk.